Tôi đọc cuốn
ĐƯỜNG XƯA MÂY TRẮNG.
Sơn Dã Bần Phu
| ||
 Nhân mùa Phật Đản thứ 2552, để tưởng nhớ và tri ân công đức của một nhà Hiền Triết, nhà Đại Văn Hóa, đó là Đức Phật Thích Ca Mâu Ni, xin được có vài dòng giới thiệu về cuốn ĐƯỜNG XƯA MÂY TRẮNG của thiền sư Thích Nhất-Hạnh với quý vị gần xa.
“Tác phẩm đã bán được hơn một triệu bản tại Bắc Mỹ và được dịch ra 20 thứ chữ, trong đó có chữ Hindu. Chính vì thế mà nhà tỷ phú Ấn-Độ Bhupendra Kuman Modi sau khi đọc Đường Xưa Mây Trắng đã nói với phóng viên tờ Hollywood Reporter: “Tôi tìm được cuốn Đường Xưa Mây Trắng từ hai năm nay, cuốn sách đã thay đổi đời tôi và nay đến lượt tôi phải chia xẻ hạnh phúc ấy với thế giới”.
Ông đã tài trợ 120 triệu USD để các nhà sản xuất dựa theo Đường Xưa Mây Trắng dựng thành phim”. (Lời nhà xuất bản năm 2006)
Đối với các tín đồ của các tôn giáo thuộc loại Thần giáo, có thể đọc mà không sợ lung lay đức tin của mình.
Tôi đọc cuốn ĐƯỜNG XƯA MÂY TRẮNG.
Tôi viết lên đây xin mời quý các-hạ cùng với thiền sư Thích Nhất-Hạnh theo bước chân Bụt tìm về một thời quá khứ hơn hai ngàn năm trăm năm trước để hiểu rỏ tại sao một vị thái-tử lại bỏ cung vàng điện ngọc vào chốn rừng sâu, đi xin ăn, chịu gió rét mưa ngàn, chân trần, nằm đất hầu mong tìm một giải pháp cho nổi niềm ưu tư của mình.
ĐỨC PHẬT LÀ MỘT NHÂN VẬT TRONG HUYỀN THOẠI HAY CÓ THỰC?
Từ xưa, nhiều người thường hay tưởng nhầm rằng Phật là một đấng thần linh, có nhiều bùa phép kinh thiên động địa, hay là một nhân vật thần thoại như những tôn giáo thuộc loại thần giáo hiện thời.
Vậy thì “Phật” là gì? Phật là phiên âm theo tiếng Tàu từ chữ Buddh của tiếng Phạn (Sanskrit), là Bụt, hay Phật. Bụt nghĩa là “Tỉnh Thức”, tức là thấy rỏ mọi sự vật đều Vô Thường. Và người nào đã tỉnh thức thì gọi là Buddha, phiên âm ra chữ Tàu là Bụt Đà, hay là Phật Đà.
Vào những năm cuối thế kỷ XIX, Sir Alexander Cunningham, nhà thám hiểm người Anh đã đào lên 4 trong số 20 trụ đá được chạm khắc những lời Phật dạy, ở làng Buddh Gaya, thuộc bang Bihar, tả ngạn sông Phalgu, một chi nhánh của sông Hằng-hà. Lăng thờ (shrine) Phật được thiết lập bởi vua A-Dục (Ashoka) vào thế kỷ thứ III, BC. Sau đó lăng thờ này được vua Kushan, thế kỷ thứ II, BC thay thế bằng một ngôi chùa thờ Phật, (Mahaboddhi temple). Những trụ đá này được chạm khắc vào thế kỷ thứ I, BC. (Những trụ đá này hiện được dựng tại địa điểm Phật giảng giáo lý thời bấy giờ). Bây giờ UNESCO đã công nhận đây là Di Sản Văn Hóa và Thiên Nhiên của Thế giới, (Cultural and Natural World Heritage Site in 2002), và chọn ngày 15 tháng 5 hằng năm làm ngày Vesak, là kết hợp ngày Phật đản, ngày thành đạo và ngày nhập diệt. Từ đó càng ngày càng nhiều người tây phương tìm hiểu và quy y Đạo Phật với một sự kính nể tột bực. Từ trước, người tây phương cứ nghĩ một cách sai lầm rằng Phật Thích-Ca là một nhân vật trong huyền thoại. Có lẻ họ suy luận từ những tôn giáo của họ đều đượm màu siêu hình, hay còn gọi là Thần giáo.
VŨ TRỤ DƯỚI QUAN ĐIỂM CỦA ĐẠO PHẬT NHƯ THẾ NÀO?
Charles Éliot viết: “Phật nghĩ rằng thế giới không phải do một đấng thần linh nào tạo ra, mà luân lý cũng không phải do thần linh khải thị. Đạo Phật không dựa vào những quan niệm đó mà thành lập và tồn tại được, đó là một điều quan trọng bậc nhất”. (William James Durant, The Story of Civilization, Lịch Sử Văn minh Ấn-Độ, Nguyễn-hiến-Lê dịch, tr. 121).
Sự lý giải này càng ngày càng gần gủi với những thành tựu và khám phá của của khoa học.
SỰ NGỘ NHẬN ĐỐI VỚI ĐẠO PHẬT:
Thưở thơ ấu, tôi thường nghe kể những chuyện thần thông của Phật giáo, nhưng thực sự trong cuộc đời Đức Phật không đượm màu huyền bí. Vì sao chúng ta thường nghe những chuyện kể như vậy? Trong vấn đề truyền bá giáo lý Đạo Phật có hai trường hợp khi truyền bá giáo lý: Khế lý và khế cơ.
-Khế lý là những chân lý không bao giờ thay đổi trong mọi hoàn cảnh, đó là chân lý về Nghiệp báo, Nhân quả, Luân hồi, nguyên tắc của đạo đức, lẻ phải ...
-Khế cơ là tuỳ trình độ của chúng sanh mà phương cách giáo dục khác nhau.
Thí dụ đối với những người quan niệm tôn giáo là phải huyền bí, nhiệm mầu thì nên dùng những hình ảnh và thần thánh hóa những câu chuyện xảy ra trong cuộc đời Đức Phật để giảng dạy giáo lý. Còn đối với những nhà khoa học, những người có trình độ nhận thức cao thì phải dùng những nguyên tắc, lý luận thật hợp lý, hợp khoa học để giảng dạy. Nếu áp dụng phương pháp thứ hai này mà giảng dạy cho lớp người thứ nhất thì “không nhiệm mầu”, không linh thiêng, là chuyện thường tình, có gì huyền bí đâu?” Thế gian này người ta quan niệm tôn giáo là như vậy rất nhiều, vì đại đa số trình độ hiểu biết và nhận thức của nhân loại còn rất giới hạn. Hơn nữa giáo lý Đạo Phật rất cao siêu, vi diệu nên kẻ dân dã không dể gì hiểu được dể dàng. Có sách nói rằng Đạo Phật là đạo của kẻ trí.
“Đạo Phật không phải là một tôn giáo, Đạo Phật không Tôn thờ một Giáo điều nào”, như lời một vị tăng-thống đã nói với tôi. Một vị sư thuộc đạo Bà-La-Môn hỏi Ngài đi theo Lý Thuyết nào, thuộc Hệ Thống nào. Phật trả lời rằng Phật không theo lý thuyết hay hệ thống nào,… Vì rằng nếu lệ thuộc theo lý thuyết hay hệ thống thì con người dể bị ràng buộc, hay còn gọi là KIẾN THỦ. Mà kiến thủ thì không mở mang được kiến thức, tầm nhìn. Càng bị kiến thủ ràng buộc thì càng cố chấp, càng cuồng tín.
Đức Phật rất trân quý sự hiểu biết và tôn trọng sự tự do quyết định của người khác. Giáo lý Đạo Phật đứng trên tất cả mọi địa vị và sự giàu sang.
Mặc dù các bậc cha mẹ bà Pearl Buck và Hermann Hesse là những nhà truyền đạo Thiên-chúa-giáo, nhưng họ đã cảm nhận điều này như một chân lý.
Trước đây dưới thời Pháp thuộc, ít có sách giải thích Đạo Phật một cách khoa học. Khách thập phương đến chùa, thường nghe các thầy, sư cô tụng kinh bằng chữ Nho, và chữ Phạn; Hay nói về sự phò hộ, ban ơn. Trên thực tế có ai đạt được sự phò hộ mà họ cầu nguyện. Nếu ai cầu nguyện cũng đều như ý thì thế gian này tốt đẹp biết bao. Trước những khó khăn của cuộc đời, Đạo Phật không chủ trương cầu nguyện để mong một “phép mầu”, hay “mầu nhiệm” linh thiêng nào cứu rổi. Mà phải nhìn thẳng vào lý do sự việc, tìm ra nguyên nhân, gút mắc vấn đề hầu mong tìm hướng giải quyết. Thực vậy, cầu nguyện chỉ có tính cách tạm bợ trong lúc tuyệt vọng, bối rối để an ủi, một thứ hiệu quả của tâm lý mà thôi. Nếu sau đó không nhìn thẳng vào sự viêc thì chẳng bao giờ giải quyết được vấn đề. Bệnh thì phải tìm đến lương y và tiệm thuốc, cầu nguyện đâu thể nào lành bệnh được. Nếu người tây phương cầu nguyện mà lành bệnh thì đã chẳng có các trường y khoa, dược khoa.
Thêm vào đó, vì lý do này hoặc lý do khác Đạo Phật bị xuyên tạc, làm cho dân chúng nhìn Đạo Phật với con mắt bi quan yếm thế: Nào là thất tình, tuyệt vọng, chán đời mới vô chùa nương nhờ cửa Phật. Một số các tiểu thuyết của những năm đầu thập niên ba muơi như Lan và Điệp là tiêu biểu. Phần vì thế gian thích được che chở, phù hộ, ban ơn hơn là tự mình tu dưỡng để trở thành người tốt nên tìm đến những tôn giáo nào với hy vọng đáp ứng được ước vọng thì nương theo. Chính vì trình độ hiểu biết của dân chúng có giới hạn như vậy, nên Đạo Phật cũng theo đó mà bị nhìn với quan niệm như các loại thần giáo.
Người ta thường giải thích một cách gượng gạo rằng đức tin thì không cần phải lý luận hợp lý, đúng hay sai. Nhưng đức tin mà không có lý trí là mê tín, mê tín sẽ đưa đến cuồng tín. Phật khuyên rằng không nên tin những gì các sư sãi nói nếu xét thấy không hợp lý . Những kẻ gán ghép đức tin không cần lý luận vì họ là tín đồ các loại Thần giáo. Vì là thần giáo nên không giải thích đựơc các trường hợp bất hợp lý xảy ra. Càng ngày khoa học càng chứng minh những niềm tin thiếu lý trí là không đúng với thực tế.
Thí dụ điển hình là Đức Giáo-Hoàng John Paul II đã xin lỗi thế giới về vụ án nhà thiên văn học Galileo Galilei (1564-1642). Một số các nhà thiên văn học khác bị giết vì tuyên bố những thành tựu của ngành thiên văn mà trái với Kinh thánh. Nếu kể ra đây thì dài lắm, xin đọc Tôn Giáo Chiến Tranh Hòa Bình của ông Bửu-Biền.
Đọc ĐXMT sẽ thấy thầy Nhất-Hạnh sẽ lý giải sự ngộ nhận này như thế nào.
QUAN NIỆM VỀ LUÂN HỒI VÀ NGHIỆP QUẢ:
Một dấu hỏi (?) lớn trong triết lý Đạo Phật đó là vấn đề TỰ NGÃ (Atman) , và LINH HỒN. Phật không bao giờ nhắc đến linh hồn, một quan niệm có tính cách siêu hình. Phật bảo rằng hý luận về những đề tài này sẽ gây thêm phiền não, rồi đưa đến cải vả vô ích. Và Phật không công nhận cái Tự Ngã trong con người, nhưng mà cũng không phải là Hư Vô, Vô Ngã (Anatman). Nếu không có Tự Ngã hay không có Linh Hồn thì cái gì sẽ mang cái NGHIỆP (Karma) để luân hồi từ kiếp này sang kiếp khác? Sóng biển dâng lên rồi tan biến, nhưng nước thì vẫn hằng còn. Sóng là biểu hiện, và nước là bản chất. “Yêu em từ thưở mẹ về với cha” vẫn còn là giới hạn của vạn thể. “Em”, “anh” hay “mẹ” hay là “cha” đã có trong vũ trụ từ thưở nào rồi. Tất cả chúng ta có mặt hôm nay chỉ là biểu hiện, nhưng thực tế chúng ta đã có từ ngàn xưa. Chúng ta đã tồn tại nhưng được biểu hiện dưới mọi hình thức khác nhau. Sương mù, mây, mưa, băng hay tuyết đều là Nước (H2O) dưới các hình thức thể hơi, thể lỏng, thể đặc mà thôi, tùy theo điều kiện vật lý mà thể hiện khác nhau. Đọc Đường Xưa Mây Trắng, Thầy Nhất-Hạnh sẽ nói về quan niệm luân hồi, cái gì sẽ luân hồi, và luân hồi như thế nào.
Thực ra các thuyết Luân-Hồi, Nhân-Quả và Nghiệp Báo không phải do Đức Phật khám phá ra đầu tiên. Trước thời Đức Phật, Đạo Ba-La-Môn (Brahaman) và Đạo Jaiin (tiếng Trung-Hoa gọi là Kỳ-Na-Giáo) đã nói tới các vấn đề này rồi. Nhưng phương cách để thoát ra ngoài vòng luân-hồi, nghiệp báo và nhân-quả của Đạo Phật khác xa với phương cách của các giáo phái kia. Theo Đức Phật, phương cách của các giáo phái kia không thể giải quyết được vấn đề.
Trong ĐXMT không đượm mùi Thần giáo. Không có “phép mầu”, “ban ơn” hay bắt buộc phải xa lìa tôn giáo của mình. Quý vị đang ở trong những tôn giáo thuộc loại Thần giáo có thể đọc ĐXMT thoải mái mà không cảm thấy bị xa cách với Ông Thần của quý vị, và Đức Tin không bị lung lay. Đức Phật không bắt buộc người khác phải tôn thờ Người. Tu là tu cho chính người đó được giải thoát, để trở thành con người tốt hơn. Mỗi người trở thành tốt hơn thì xã hội sẽ tốt đẹp hơn. Và thế gian sẽ yên vui hoàn mỹ. Đạo Phật thực hiện tính bình đẳng với mọi người trong mọi xã hội. “Ta là Phật đã thành, chúng sanh là Phật sẽ thành.” (Lời Đức Phật). Chúng sinh đều có thể thành Phật, nếu tu theo Bát Chánh Đạo.
Đạo Phật không chủ trương cần tín đồ đông đúc, không có tính cách bè đảng. Và Phật cũng đã khuyên tín đồ các tôn giáo khác “không nên bỏ tôn giáo của mình” miễn rằng thực hành theo Bát Chánh Đạo đều có thể thành Phật được. Bát Chánh Đạo là gì, và thực hành như thế nào? Xin đọc ĐXMT.
TÍNH KHOA HỌC TRONG GIÁO LÝ ĐẠO PHẬT, VÀ CỨU CÁNH CỦA ĐẠO PHẬT:
Cũng như Chúa Jésus, Phật chủ trương bất bạo động. Lấy lòng Từ Bi, Bác Ái làm gốc. Nhờ quán chiếu mới hiểu được nhau. Có hiểu được nhau mới thông cảm và độ lượng mà thương yêu nhau, đó là Từ Bi, là Bác Ái. Nói là thương nhau nhưng nếu không hiểu nhau chỉ là tình thương vị kỷ mà thôi. Tình thương vị kỷ thì không bao giờ bền vững. Và nếu không đạt được thì có thể trở thành hận thù.
Muốn có Từ Bi, phải “Quán chiếu”. Và quán chiếu như thế nào? Quán chiếu hơi thở (quán sổ tức) giúp ta đạt đến chánh niệm. Chánh niệm giúp ta đạt đến Từ, Bi, Hỷ, Xả. Muốn đạt đến Từ Bi Hỷ Xả phải giữ Tâm Thanh Tịnh, hay là Tâm Bình Thản. Khi tâm đã thanh tịnh tức đã đạt đến mức độ Thượng Thừa cho người tu Phật.
Cứu cánh của Đạo Phật là GIẢI THOÁT và GIÁC NGỘ. Có quán chiếu ngũ uẩn mới thấy đời là Vô Thường. Vô thường nhưng mà Hằng Thường. Vì cái Vô Thường của cuộc đời nên tìm cách Giải Thoát khỏi Vô Thường. Giải thoát cái gì? Giải thoát con người khỏi Vô Minh. Nguồn gốc của đau khổ là ham muốn. Bởi vì Vô Minh mới ham muốn, muốn diệt ham muốn phải biết đời là Vô Thường.
Và tại sao phải Giác ngộ? Có Giác Ngộ mới Giải Thoát. Muốn Giải Thoát hãy áp dụng tu dưỡng theo GIỚI. Muốn Giác Ngộ áp dụng ĐỊNH và Định sẽ đưa đến HUỆ (TUỆ). Có giữ Giới tâm trí mới đưa đến Định. Chậu nước có yên lặng (Định) ta mới soi thấy mặt mủi của ta (Bản lai diện mục). Áp dụng như thế nào? Xin đọc ĐXMT.
Trong mỗi con người chúng ta ai cũng đều có Phật Tính (Buddhata), tu dưỡng tức là làm cho Phật tính sáng tỏ. Tu dưỡng như thế nào? Hãy nương theo Tăng (Sangha) để có sự dìu dắt theo con đường Chánh Pháp (Dharma). Chánh Pháp là con đường dẫn tới thực tại chứ không phải là thực tại. “Hãy nương theo ngón tay ta mà nhìn thấy mặt trăng, chứ ngón tay ta không phải là mặt trăng” (lời Đức Phật).
Đạo Phật giải quyết vấn đề gút mắt của cuộc đời bằng khoa học, bằng những phương pháp hợp lý chứ không trông chờ vào một sự linh thiêng viễn vông nào.
ĐẠO PHẬT VỚI CUỘC ĐỜI:
Trước đây vì hoàn cảnh đất nước nên sinh hoạt của Đạo Phật không được thoải mái như tôn giáo khác. Hơn bốn năm mươi năm về trước, thiền sư Thích Nhất-Hạnh đã đưa Đạo Phật vào với đời. Đạo không thể tách rời Đời, Đạo là để giúp Đời.
Trong dịp đi cứu trợ nạn nhân chiến cuộc Tết Mậu Thân, 1968 ở Huế, tôi đã có dịp cùng hoạt động với các thanh niên trong “Phong Trào Thanh Niên Phụng Sự Xã Hội” do Thầy thành lập (trụ sở ở đường Nguyễn-Trãi Chợ-Lớn), được biết rằng các thanh niên nam nữ hoạt động không dể dàng gì. Vì có kẻ sợ ảnh hưởng của Đạo Phật lan truyền nhanh trong dân chúng, nên có một số thành viên bị giết bởi súng đạn. Rồi sau đó phong trào không còn hoạt động nữa.
Nếu áp dụng Đạo Phật vào đời sống gia đình, xã hội thì gia đình và xã hội được yên vui tốt đẹp hơn. Đối với giai cấp lãnh đạo, giáo lý nhà Phật khuyên nên áp dụng Nhân trị hơn là Pháp trị. Ngay từ thời Phật còn tại thế, Ngài đã dạy các sa môn sáu nguyên tắc hòa hợp (lục hòa) để mọi người sống trong thanh tịnh. Trong một cộng đồng, xã hội muốn được an vui đều phải áp dụng cách sống này.
Thông thường những loại sách như cuốn ĐXMT không dể gì xem một lần mà cảm nhận ngay. Vì sao?
Tóm lại, cái hay của cuốn sách là giải thích rất KHOA HỌC về giáo lý Đạo Phật. Không có phép thần thông hay một hơi hướm gì đượm tính cách mê tín cả. Cuốn sách được viết dưới dạng của tiểu thuyết, hay chuyện kể. Cũng giống như Đức Khổng-Tử, trong lúc đi hoằng pháp, gặp chuyện gì, các Ngài lấy đó ra mà giảng dạy cho thế gian. Đức Phật luôn luôn đem những chuyện cụ thể xảy ra trong đời sống làm thí dụ cho lời giảng của Ngài. Những lời giảng dạy này sau đó được các đệ tử đúc kết lại thành Kinh, hay gọi là Kinh Điển. Mọi tầng lớp, mọi trình độ của chúng ta có thể hiểu biết Đạo Phật dể dàng. Đọc lần thứ nhất, thấy chưa thấm bao nhiêu, đọc nữa. Càng đọc sẽ càng có thêm nhiều bước đi vững chải cho triết lý nhân sinh, cho cách sống của mình. Đây là cuốn sách cô đọng của bao nhiêu Kinh Tạng về tinh hoa của Đạo Phật.
Đọc trong Đường Xưa Mây Trắng, quý vị có thể nhận biết được một vài phần của Kinh Kim Cang, Kinh Bát Nhả, Kinh Diệu Pháp Liên Hoa, Kinh Lăng Nghiêm, Kinh Pháp Ấn, Kinh A-Hàm, đã được dẩn chứng trong đó.
Nhận định một cuốn sách viết về những tư tưởng vĩ đại như thế không phải đơn giản với những dòng chữ này. Thiết tưởng còn rất nhiều thiếu sót, và kính mong quý các-hạ chỉ dạy thêm. Ước mong bài viết nhỏ nhoi này là một hạt bụi trong vũ trụ bao la của nền triết lý Đạo Phật vĩ đại và vi diệu.
Vì hầu hết những chuyện kể trong sách mà thiền sư Thích Nhất-Hạnh tham khảo phần lớn là những Tạng và Kinh trong Phật giáo Tiểu-Thừa nên quý vị có thể đọc thêm những sách sau đây để hiểu rộng hơn:
Thực ra có rất nhiều Kinh Điển để quý vị đọc mà hiểu thêm về triết lý Nhà Phật, nhưng nếu giới thiệu nhiều quá e chỉ làm rối loạn chúng ta thôi. Kinh sách của Phật Giáo như biển cả, như rừng già, Đường tăng Tam-Tạng mang về từ Ấn-Độ 657 bộ kinh bằng chữ Phạn. Mỗi ngày chỉ mong “thâm nhập Kinh Tạng” một ít là quý lắm rồi.
A-Di-Đà-Phật!
Kính chúc quý vị “Thân Tâm An Lạc”.
Mùa Phật Đản thứ 2552.
Sơn Dã Bần Phu kính bái.
|
Thứ Bảy, 15 tháng 2, 2020
Tôi đọc cuốn ĐƯỜNG XƯA MÂY TRẮNG. Sơn Dã Bần Phu http://sachhiem.net/TONGIAO/tgS/SonDa1.php
Đăng ký:
Đăng Nhận xét (Atom)
Không có nhận xét nào:
Đăng nhận xét